“Ik stel alles gewoon uit. Het lukt me niet om te starten, ik weet ook niet wat het is…”
Dit is een veel gehoorde zin in mijn coachingspraktijk, de coachee wil wel, maar op de een of andere manier lukt het niet om te beginnen. En dat is vervelend zeker wanneer we heel ambitieus zijn en graag onze doelen willen bereiken. En heel eerlijk ik herken het ook, je begint de dag vol goede moed, vandaag ga ik echt doen wat ik moet doen, maar als puntje bij paaltje komt doe je helemaal niks.
En heel eerlijk, ik heb net ook 20 minuten naar mijn scherm zitten staren voor ik echt ben gestart met het schrijven van deze blog. Vandaar het onderwerp: Hoe ga ik aan de slag?
“Je bent gewoon lui”
Dat is het beeld wat mensen hebben van mensen met ADD. Het lijkt alsof we niets doen en alsof we ook echt niks willen doen, maar niets is minder waar. We zijn in conflict met onszelf, het stemmetje dat ons verteld dat we nu echt van de bank af moeten komen om iets te gaan doen staat te springen om ons aan het werk te zetten. Toch blijven we zitten, alsof we verdoofd zijn. Het is een innerlijke strijd die gevoerd wordt en waar maar weinig mensen echt weet van hebben. Laat staan dat de buiten wereld begrijpt hoe we ons voelen als we in die strijd zitten. Gevoelens van boosheid, frustratie of onzekerheid passeren de revue, maar weinig helpt echt om je omhoog te hijsen en aan de slag te laten gaan.
Vaak hebben we uitstelgedrag wanneer we heel veel dingen op ons to-do-lijstje hebben staan, maar eigenlijk niet weten waar we moeten beginnen. Coachees zeggen dan vaak tegen mij dat ze niet weten hoe ze moeten beginnen en waar ze moeten beginnen, want plannen en je daaraan houden is moeilijk.
Wat maakt plannen met ADD moeilijk?
Door een tekort aan dopamine hebben we moeite met het plannen van taken, we hebben moeite met het inschatten van tijd (tijdblind wordt ook wel genoemd) en het stellen van prioriteiten kost ons ook meer moeite. Zonder goede planning en prioriteiten wordt het lastig om goed te starten aan een week of laat staan het afwerken van een to-do-lijstje. We moeten dus extra investeren in het maken van een planning.
Daarnaast heeft dopamine invloed op onze motivatie. Wanneer we niet goed weten waarom we iets doen of geen intrinsieke motivatie ervaren zullen we eerder uitstelgedrag laten zien. Het is dus erg belangrijk dat je erachter komt waarom je bepaalde zaken prioriteit maakt en andere niet.
Om je een voorbeeld te geven. Vandaag had ik een gesprek met mijn Personal Trainer over de trainingen. Het is superleuk en ik ben lekker bezig, maar eigenlijk heb ik geen doel. Dat was het afgelopen jaar helemaal prima, maar sinds ik gestopt ben met de ADD-medicatie merk ik dat mijn stofwisseling veranderd is en dat ik wat ben aangekomen. Nu is dat aankomen niet het grootste probleem, maar de toename van mijn vetpercentage vind ik wel vervelend. Mijn Personal trainer vertelde me dat we daar makkelijk iets aan kunnen doen, namelijk vaker sporten en anders sporten. Helaas vind ik sporten helemaal niet zo leuk, ik moet mezelf echt overtuigen om te gaan elke week. Toch zette hij mij aan het denken, want ik heb al vaker gedacht “Ik moet vaker sporten”, maar het is me nooit echt gelukt. Wat maakt dan dat ik het nu wel ga doen? Sterker nog, wat maakt dat ik er nu echt tijd voor ga maken?
Tijd is altijd mijn excuus geweest om niet te sporten. Mijn agenda zat vol, of ik had niet voldoende tijd, of in het weekend hoor je niet te sporten (ik zei het echt!). Dus wat ging ik nu anders doen? Ik besloot dit onderwerp in te brengen in een coachingsgesprek (de coach wordt ook gecoacht ;)) om erachter te komen wat mij nu moet drijven om echt dat commitment aan te gaan. Hoe ga ik dit prioriteit maken?
Covey zegt daarover: Begin met het einde vooraan. Wat wil je bereiken? Wat is het uiteindelijke doel? Voor mij is dat vooral een gezond lijf hebben, gezond eten en fysiek gezond zijn en me daardoor lekker in mijn vel voelen. En op dit moment voel ik me niet lekker in mijn vel, ik baal te vaak als ik voor de spiegel sta en voel me log (en begrijp me goed ik ben niet te dik, ik wil me gewoon lekker in mijn vel voelen en dat voel ik me nu niet). En dit is precies de reden dat het voor mij een prioriteit maakt, sporten.
Doordat sporten een prioriteit is geworden kan ik het beter inplannen en wanneer ik het plan ben ik veel minder tot niet geneigd om in mijn uitstelgedrag te blijven zitten op de bank. Door meer betekenis te geven aan dat wat je gedaan wilt krijgen, door te onderzoeken wat het je oplevert, hoe beter je het vol kan houden en hoe makkelijker je het doet.
Nog een voorbeeld…
Een van mijn coachees vertelde me dat ze haar leven, haar huisje, meer op orde wil hebben. Ze wilde dat het opgeruimd was en dat ze dat bij zou kunnen houden. Dit zou haar meer ruimte geven in haar hoofd, want dat is hoe we het voelen. Een opgeruimd huis staat vaak ook voor een opgeruimd hoofd, het levert meer overzicht en rust op. Een van de dingen waar zij last van had was het legen van de brievenbus. Daar liet ze echt uitstelgedrag zien. Ze kon goed benoemen waardoor het kwam, de rekeningen die misschien binnen zouden komen, de acties die ze dan zou moeten ondernemen en de angst om onder ogen te zien dat ze, volgens haar, geen goed volwassen leven aan het leiden was.
Samen onderzochten we wat er zou gebeuren als ze elke week of misschien zelfs elke dag in de brievenbus zou kijken. Ze begon te fantaseren dat de stapel dan veel kleiner zou zijn. Dat de drempel om hem te legen lager zou zijn. Uiteindelijk kwamen we er samen achter dat het legen van de brievenbus juist een teken van volwassen gedrag zou zijn, in plaats van onvolwassen gedrag. En dit was voor haar de reden om haar brievenbus te legen! Ze was zelfs zo goed bezig dat ze haar e-mail inbox ook heeft opgeruimd!
Dus door de diepere betekenis of het grotere doel achter een taak te weten lukt het beter om er prioriteit aan te geven en de taak daadwerkelijk uit te voeren. Erover praten en je laten bevragen helpt je om hierachter te komen. Dus stop met uitstelgedrag en kom erachter wat jou drijft!