Prioriteiten stellen kan voelen als het proberen te van rook met je handen. Het lijkt vaak onmogelijk, zeker met een ADHD brein zoals ik. Alles wat ik op mijn lijstje heb staan is belangrijk, urgent of interessant. Ik begin overal tegelijk aan, tot ik door de bomen het bos niet meer zie. Ik verlies het overzicht en voel me radeloos… Niks echt af, aan van alles en nog wat begonnen en de energie waarmee ik startte is nergens meer te vinden.
Prioriteiten stellen is een kunst! Zeker voor mensen met ADHD. In deze blog kijken we naar waarom dit zo uitdagend is, wat hierop opvalt, en hoe je het toch werkbaar kunt maken.
Waarom is prioriteiten stellen moeilijk bij ADHD?
Bij ADHD werkt het brein net even anders. Impulsiviteit, moeite met plannen en een sterk gevoelig brein voor prikkels en afleiding zorgen ervoor dat je sneller wordt meegesleurd in wat nu je aandacht trekt. Dat kan een plotseling idee zijn, een berichtje op je telefoon, of een taak die opeens urgenter lijkt dan waar je mee bezig was. Je wordt als het ware geleefd door wat zich aandient, in plaats van dat jij de regie houdt.
Wat ook meespeelt is het “alles-of-niets” denken: als iets niet meteen duidelijk of haalbaar lijkt, wordt het snel uitgesteld of vermeden. En daar komt ook perfectionisme vaak bij kijken… Een taak wordt groter in je hoofd, en daardoor schuif je het voor je uit. Dit zorgt weer voor stress, schuldgevoel en nog minder overzicht.
Wat valt op?
Een aantal herkenbare patronen bij mensen met ADHD als het gaat om prioriteiten:
Altijd druk, maar weinig gedaan krijgen. Je hebt misschien de hele dag hard gewerkt, maar aan het einde voelt het alsof je niets belangrijks hebt afgemaakt.
Verlies van overzicht. Zonder duidelijke volgorde of planning wordt alles door elkaar heen opgepakt. Hierdoor kost het veel energie om te bepalen wat eerst moet.
Afleiding wint het van belangrijk. Wat op dat moment leuker of makkelijker is, krijgt vaak voorrang, zelfs als het niet belangrijk is.
Lastige emoties. Schaamte, frustratie of onzekerheid kunnen je tegenhouden om een taak überhaupt aan te pakken, zeker als je niet precies weet hoe te beginnen.
Hoe pak je het aan?
Gelukkig zijn er manieren om hier beter mee om te gaan. Het begint met acceptatie: jouw brein werkt anders, en dat vraagt om een andere aanpak. Hier zijn een paar praktische tips:
1. Maak het visueel
Gebruik een whiteboard, post-its of een app met kleurtjes en iconen. ADHD-breinen houden van visuele structuur. Het maakt prioriteiten concreet en zichtbaar. (Zelf werk ik het liefst met de notitie app op mijn telefoon, want die heb ik altijd bij!)
2. Werk met de “Top 3 van vandaag”
Beperk je focus tot drie dingen die écht belangrijk zijn vandaag. Niet meer. Dit dwingt je om keuzes te maken. Heb je die drie af? Dan is de rest bonus.
3. Gebruik tijdsblokken
Plan vaste blokken voor bepaalde taken, met ruimte voor pauzes en afleiding. Door structuur in je dag te bouwen, voorkom je dat je alles door elkaar doet. (Tijdens blokken kan ook betekenen, dit doe ik voor de lunch en dit daarna. Dan is de kans dat je vergeet te lunchen ook kleiner.)
4. Begin met de makkelijkste stap
Als iets overweldigend voelt, hak het dan in stukjes en begin met het allerkleinste stapje. Een kleine start helpt om in beweging te komen.
5. Check in met jezelf
Vraag jezelf een paar keer per dag: “Is dit nu het belangrijkste dat ik kan doen?” Deze simpele vraag helpt je om terug te keren naar je prioriteiten.
Tot slot
Prioriteiten stellen is geen talent, het is een vaardigheid. En vaardigheden kun je leren, zeker als je ze aanpast aan hoe jouw brein werkt. Verwacht niet dat je het van de ene op de andere dag perfect doet, het gaat om oefenen, vallen en opstaan. Geef jezelf daarin de ruimte.
En onthoud: als alles belangrijk lijkt, is niets écht belangrijk.
Durf te kiezen, durf te schrappen en durf het goed-genoeg te laten zijn.